Okres przełomu roku, rozpoczynający się zabawami andrzejkowymi, a kończący hucznym powitaniem Nowego Roku, stanowi w naszej kulturze czas wzmożonej integracji społecznej i relaksu.

Z perspektywy socjologicznej jest to moment niezbędnego odreagowania stresów, jednak dla administracji publicznej oraz służb porządkowych generuje on liczne wyzwania w zakresie bezpieczeństwa publicznego. Masowy charakter wydarzeń w połączeniu z euforią tworzy mieszankę, która wymaga precyzyjnych ram prawnych. Polskie ustawodawstwo tworzy skomplikowaną sieć regulacji, mających na celu zbalansowanie prawa jednostki do swobodnej zabawy z prawem ogółu do spokoju. Nieznajomość tych przepisów jest jedną z głównych przyczyn konfliktów sąsiedzkich oraz interwencji policyjnych w okresie świątecznym. Zarówno Andrzejki, jak i Sylwester, wiążą się z organizacją tysięcy imprez, od kameralnych spotkań w domach, po masowe wydarzenia plenerowe. Każda z tych form aktywności podlega regulacjom, których nieznajomość nie zwalnia z odpowiedzialności. Statystyki policyjne wskazują, że przełom grudnia i stycznia to czas zwiększonej liczby interwencji dotyczących zakłócania miru domowego oraz nieszczęśliwymi wypadkami. Dlatego też, planując celebrację, kluczowe jest zapoznanie się z obowiązującymi normami kodeksu wykroczeń oraz uchwałami rad gmin, aby radosne świętowanie nie zakończyło się mandatem karnym lub sprawą sądową.

Zakłócanie spokoju i cisza nocna

W polskim systemie prawnym pojęcie „ciszy nocnej”, choć powszechnie używane, nie posiada definicji ustawowej w sztywnych ramach godzinowych. Godziny te (zazwyczaj 22:00–6:00) są jedynie normą zwyczajową lub regulaminową spółdzielni mieszkaniowych. Kluczowym przepisem rangi ustawowej jest Artykuł 51 Kodeksu wykroczeń:

https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19710120114/U/D19710114Lj.pdf , 

który chroni spokój, porządek publiczny i spoczynek nocny przed zakłóceniami takimi jak krzyk, hałas czy alarm. Należy podkreślić, że dobro chronione, jakim jest spokój psychiczny sąsiadów, może zostać naruszone o każdej porze doby. Głośne odtwarzanie muzyki czy krzyki dochodzące z mieszkania w dzień, jeśli są obiektywnie uciążliwe, mogą stanowić podstawę do nałożenia mandatu karnego. Funkcjonariusze policji oceniając sytuację, biorą pod uwagę społeczną szkodliwość czynu oraz natężenie hałasu. W przypadku odmowy przyjęcia mandatu, sprawa kierowana jest do sądu, który może wymierzyć grzywnę w wysokości nawet do 5000 złotych. Organizując przyjęcie w bloku mieszkalnym, należy kierować się zasadami współżycia społecznego, uprzedzić sąsiadów o planowanym wydarzeniu i reagować na prośby o ściszenie muzyki.

Odpowiedzialność organizatora za gości

Organizator spotkania w prywatnym lokalu mieszkalnym ponosi odpowiedzialność za bezpieczeństwo zgromadzonych oraz za szkody wyrządzone przez nich osobom trzecim. Odpowiedzialność ta obejmuje aspekty cywilne i karne. Zgodnie z Kodeksem cywilnym, gospodarz może odpowiadać za nadmierny hałas przenikający do mieszkań sąsiadów. Ponadto, na organizatorze ciąży bezwzględny obowiązek weryfikacji wieku gości w kontekście spożywania alkoholu. Udostępnianie alkoholu osobom małoletnim jest przestępstwem ściganym z urzędu, a tłumaczenie o „jednym toaście” nie jest okolicznością łagodzącą. Gospodarz powinien zachować trzeźwość umysłu i monitorować zachowanie uczestników, aby zapobiec eskalacji agresji lub zniszczeniu mienia.

Spożywanie alkoholu w przestrzeni miejskiej

Ustawa o wychowaniu w trzeźwości wprowadza generalny zakaz spożywania alkoholu w miejscach publicznych, z wyłączeniem miejsc wyznaczonych, takich jak ogródki gastronomiczne. Definicja „miejsca publicznego” jest szeroka i obejmuje ulice, parki oraz place. W noc sylwestrową, kiedy tysiące ludzi wychodzi na zewnątrz, często dochodzi do łamania tego przepisu. Należy pamiętać, że „toast pod chmurką” poza strefą imprezy masowej jest wykroczeniem, za które grozi mandat w wysokości 100 złotych. Karalne jest również usiłowanie spożycia, czyli np. spacerowanie z otwartą butelką.

Wielu mieszkańców, chcąc uniknąć problemów prawnych związanych z restrykcjami w przestrzeni miejskiej oraz ryzykiem konfliktów sąsiedzkich, decyduje się na wyjazdy zorganizowane. Profesjonalne podmioty turystyczne biorą na siebie ciężar zapewnienia bezpieczeństwa i zgodności z prawem. Szczególną popularnością cieszą się regiony oferujące bogatą infrastrukturę, gdzie zabawa odbywa się na terenach prywatnych. Przykładem takiego rozwiązania jest zorganizowany sylwester w górach https://www.sylwester.pl/sylwester/w-gorach/ , gdzie obiekty hotelowe zapewniają legalną przestrzeń do toastów i zabawy do białego rana, eliminując ryzyko mandatu za picie w niedozwolonym miejscu. Taka forma spędzania czasu jest bezpieczniejsza zarówno pod kątem prawnym, jak i logistycznym, gdyż zdejmuje z uczestników ciężar organizacji.

Zagrożenia w klubach i lokalach

Okres karnawałowy to czas oblężenia klubów, co generuje specyficzne zagrożenia. W tłumie i hałasie czujność uczestników jest osłabiona. Poważnym niebezpieczeństwem jest pigułka gwałtu (GHB), substancja bezwonna i bezbarwna, powodująca utratę świadomości i amnezję. Do objawów, które powinny natychmiast wzbudzić niepokój, należą:

-gwałtowne osłabienie nieadekwatne do ilości wypitego alkoholu
-nagłe zawroty głowy
-zaburzenia widzenia (rozmyty obraz)
-bełkotliwa mowa
-utrata kontroli nad mięśniami (uczucie „nóg z waty”)

Ofiara często staje się dezorientowana i senna w przeciągu zaledwie kilku minut. Podstawową zasadą bezpieczeństwa jest pilnowanie własnego napoju i nieprzyjmowanie drinków od nieznajomych. W przypadku nagłego, nienaturalnego pogorszenia samopoczucia, należy natychmiast szukać pomocy u ochrony lub przyjaciół. Ważne jest również zaplanowanie bezpiecznego powrotu – korzystanie z licencjonowanych taksówek lub aplikacji śledzących trasę przejazdu jest znacznie pewniejsze niż łapanie „okazji” na ulicy. Grupa znajomych powinna ustalić zasadę, że nikt nie wraca sam, zwłaszcza w stanie upojenia alkoholowego, co minimalizuje ryzyko napadu czy wychłodzenia organizmu.

Pirotechnika a przepisy i zdrowy rozsądek

Używanie wyrobów pirotechnicznych generuje najwięcej zagrożeń dla zdrowia i życia w okresie noworocznym. Prawo w Polsce kategorycznie zabrania sprzedaży fajerwerków osobom niepełnoletnim – jest to przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 2. Przepisy lokalne często ograniczają legalne używanie petard wyłącznie do dni 31 grudnia i 1 stycznia, a złamanie tego zakazu traktowane jest jako zakłócanie porządku. Decydując się na zakup, należy wybierać wyłącznie produkty z certyfikatem CE i polską instrukcją. Statystyki szpitalnych oddziałów ratunkowych (SOR) https://ezdrowie.gov.pl/portal/home/badania-i-dane/zdrowe-dane/zestawienia/urazy-zarejestrowane-w-okresie-sylwestra wskazują, że główną przyczyną urazów jest brawura oraz alkohol tej jednej nocy Państwowa Straż Pożarna https://remiza.pl/strazacy-podsumowali-noc-sylwestrowa-psp/ interweniowała w całej Polsce blisko 1500 razy, z czego około 800 pożarów zostało wywołanych bezpośrednio przez fajerwerki. Choć dokładna, zbiorcza liczba wszystkich osób rannych od pirotechniki jest trudna do oszacowania ze względu na rozproszenie danych medycznych, raporty służb i SOR-ów mówią o dziesiątkach poważnych urazów. Dominowały poparzenia twarzy, uszkodzenia wzroku oraz drastyczne urazy dłoni, w tym amputacje palców. Policja tej samej nocy przeprowadziła ponad 14 tysięcy interwencji porządkowych. Liczby te są dowodem na to, że chwila beztroski połączona z alkoholem i brawurą może mieć tragiczne skutki. Podstawową zasadą jest zachowanie trzeźwości przez osobę obsługującą pirotechnikę oraz utrzymanie bezpiecznego dystansu, zazwyczaj minimum 10–15 metrów. Nigdy nie wolno pochylać się nad fajerwerkiem ani odpalać ponownie niewypałów.

Pierwsza pomoc przy urazach

Umiejętność udzielenia pierwszej pomocy jest kluczowa. W przypadku oparzeń spowodowanych pirotechniką, najważniejszym działaniem jest natychmiastowe schłodzenie rany chłodną, bieżącą wodą przez około 15–20 minut. Nie wolno smarować rany tłuszczami ani przekłuwać pęcherzy. Jeśli oparzenie jest rozległe, należy wezwać pogotowie. Równie niebezpieczne są urazy oczu – w takiej sytuacji należy zasłonić dwoje oczu sterylnym opatrunkiem, aby ograniczyć ruchy gałek ocznych, i czekać na pomoc medyczną. Innym częstym zagrożeniem jest ostre zatrucie alkoholem. Jeśli osoba traci przytomność, nie wolno zostawiać jej „do odespania”, gdyż grozi to zachłyśnięciem. 
Należy ułożyć poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej, dbać o jego ciepło i wezwać służby ratunkowe. Reakcja świadków może uratować życie.

Wpływ hałasu na dobrostan zwierząt

Huk petard, będący dla ludzi elementem zabawy, dla zwierząt stanowi źródło traumatycznego stresu. Zmysł słuchu u psów i kotów jest znacznie czulszy niż u ludzi, co sprawia, że wybuchy sprawiają im fizyczny ból. Reakcją obronną jest panika, ucieczka i drżenie mięśni, a u starszych zwierząt może dojść do zawału serca. Problem dotyczy także ptaków miejskich, które spłoszone hałasem rozbijają się o budynki. Coraz więcej miast rezygnuje z tradycyjnych pokazów na rzecz laserów czy mappingu 3D, co jest wyrazem empatii społecznej. Właściciele zwierząt powinni przygotować w domu bezpieczny azyl – zasłonić okna, włączyć muzykę i nie wychodzić na spacery o północy. Zwierzęta wychodzące muszą być zachipowane i posiadać adresówkę. W przypadku silnych lęków warto skonsultować z weterynarzem podanie leków uspokajających, pamiętając, by nigdy nie stosować leków ludzkich na własną rękę.

Podsumowanie

Celebracja nadchodzącego okresu andrzejkowo-sylwestrowego nie musi wiązać się z dylematem: dobra zabawa czy przestrzeganie prawa. Kluczem do udanego świętowania jest świadomość, że nasza wolność kończy się tam, gdzie zaczyna się bezpieczeństwo i spokój drugiego człowieka – czy to sąsiada za ścianą, czy przypadkowego przechodnia. Przestrzeganie zasad używania pirotechniki, umiar w spożywaniu alkoholu oraz empatia wobec zwierząt i współmieszkańców to fundamenty dojrzałej postawy obywatelskiej. Pamiętajmy, że jeden błąd, chwila brawury czy zlekceważenie przepisów mogą nieodwracalnie zmienić życie nasze lub innych. Wkraczając w Nowy Rok, warto zadbać o to, by jedynymi wspomnieniami z tej nocy były radosne chwile spędzone w gronie bliskich, a nie powiadomienia o mandacie czy wypis ze szpitalnego oddziału ratunkowego. Bawmy się hucznie, ale przede wszystkim – bawmy się mądrze.

Autor: Nikola Dawidowska
Źródła: 

-https://www.sylwester.pl/: https://www.sylwester.pl/ 
-Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19710120114 
-Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19640160093 
-Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19820350230 
-UOKiK: https://uokik.gov.pl/tag/fajerw